Pacjent unijny to osoba, która ma prawo do świadczeń zdrowotnych w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej w jednym z państw Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA do którego należą m.in.: Islandia, Lichtenstein, Norwegia i Szwajcaria) oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Pacjent unijny korzysta w Polsce z leczenia w placówkach, które mają umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia:
- na podstawie odpowiedniego dokumentu uprawniającego,
- na zasadach obowiązujących w naszym kraju, np. jeśli chodzi o koszyk świadczeń gwarantowanych, wymóg skierowań czy czas oczekiwania.
EKUZ lub certyfikat, wystawione w innym państwie, wystarczają, by potwierdzić prawo pacjenta do świadczeń. Dotyczy to również dzieci do 18 roku życia, które przebywają w Polsce czasowo.
Zasady obsługi pacjenta unijnego zostały uregulowane w:
- przepisach o koordynacji,
- odpowiednich przepisach krajowych, w szczególności w ustawie o świadczeniach,
- umowach o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawieranych przez świadczeniodawców z OW NFZ.
Pacjent, który przebywa w Polsce czasowo, w trakcie swojego pobytu ma prawo do świadczeń zdrowotnych:
- niezbędnych z przyczyn medycznych – zgodnie z decyzją lekarza w miejscu pobytu,
- dostosowanych do przewidywanego czasu pobytu,
- umożliwiających mu kontynuowanie pobytu czasowego w Polsce w warunkach bezpiecznych dla jego zdrowia.
Świadczenia niezbędne to nie tylko te związane z nagłym zachorowaniem. Nie muszą też być udzielane wyłącznie przez POZ lub SOR.
Podstawą do otrzymania leczenia o charakterze niezbędnym jest:
- Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ),
- Certyfikat tymczasowo zastępujący EKUZ.
EKUZ w żadnym razie nie uprawnia do leczenia o charakterze planowanym, tzn. gdy jest ono celem pobytu w Polsce.
Certyfikat zastępujący EKUZ jest dokumentem, który potwierdza prawo pacjenta do świadczeń niezbędnych z medycznego punktu widzenia.
Jest potrzebny, kiedy pacjent unijny:
- nie zabrał ze sobą EKUZ,
- zgubił EKUZ lub została mu ona skradziona,
i musi potwierdzić uprawnienia wstecz, tzn. już po rozpoczęciu lub zakończeniu leczenia.
Certyfikat wydaje instytucja państwa członkowskiego, w którym pacjent jest ubezpieczony, w języku tego państwa. Robi to na wniosek:
- pacjenta,
- osoby przez niego upoważnionej,
- instytucji właściwej miejsca pobytu pacjenta (w Polsce – oddział wojewódzki NFZ), która może wystąpić o certyfikat na prośbę świadczeniodawcy.
Certyfikat, w odróżnieniu od EKUZ, jest wydawany w formie papierowego lub elektronicznego dokumentu.
Polski obywatel też może posłużyć się w Polsce EKUZ lub certyfikatem, wydanymi przez instytucję innego państwa.
Rezydent UE/EFTA/Zjednoczonego Królestwa to osoba ubezpieczona w innym państwie, która przeniosła swoje miejsce zamieszkania do Polski. Ma tu prawo do pełnego zakresu świadczeń medycznych, jeśli uzyska w swojej instytucji ubezpieczeniowej dokument uprawniający S1/S072/E106/E109/E120/ E121. Dokument ten musi zostać zarejestrowany w odpowiednim oddziale wojewódzkim NFZ – tym, na terenie którego pacjent mieszka. Na jego podstawie oddział wydaje poświadczenie rejestracji. Uprawnia ono do pełnego zakresu świadczeń medycznych na zasadach obowiązujących w Polsce.
Jeśli pacjent ma PESEL i zarejestrowany dokument uprawniający, powinien być widoczny w systemie e-WUŚ. W takiej sytuacji nie musi okazywać poświadczenia w placówce medycznej.
Pacjent może przybyć do Polski w celu leczenia planowanego w określonym zakresie. Wcześniej musi uzyskać zgodę swojej instytucji ubezpieczeniowej na takie świadczenia.
Do potwierdzenia zgody na określony zakres leczenia planowanego służą następujące dokumenty:
- S2/E112 – prawo do leczenia planowanego w Polsce,
- S3 – prawo do leczenia w państwie ostatniego miejsca pracy; kontynuacja leczenia emerytowanych pracowników przygranicznych, którzy nie mają już ubezpieczenia w kraju, w którym pracowali wcześniej,
- DA1/E123 – prawo do leczenia w Polsce skutków wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Dokument DA1/E123 należy zarejestrować, jeśli w punkcie 3.3/3.4 zaznaczono „w celu zamieszkania”. Pacjent otrzymuje wtedy z OW NFZ poświadczenie rejestracji, które powinien zawsze okazywać w placówce medycznej. Taki pacjent nie podlega weryfikacji w e-WUŚ. Dokumentów S2/E112 i S3 oraz DA1/E123 z zaznaczonym polem „w celu uzyskania leczenia” nie trzeba rejestrować. Wystarczy, że pacjent okaże je w placówce, która udziela mu świadczeń.
